Overlest werd ik gebeld door een meisje dat vroeger op de huishoudschool had gezeten op Groenendijk. Haar vraag was of ik er nie is ‘n stiksken over kost schrijven! Zo’n meisje wil je natuurlijk niet teleurstellen. Ze zal wel niet geweten hebben da’k al zestig jaar weg zijn van Klooster en genen stap meer in de Dreef heb gezet nada’k daôr van de nonnen alle gebedjes van buiten aoj gelêêrd. Een verhaôlken vertellen over een school waar je niet hebt opgezeten en die ook al lang niet meer bestaat is dan ook een pittige uitdaging. U begrijpt dat mijn fantasie enigszins aangesproken moest worden om er iets van te kunnen fabriceren. Nou is het ook nie allemaol verzonnen ôôr. In’t verhaol staon ook dingen in die echt waôr gebeurd zijn. En het zou ook nog keunen dat je een ouwe bekende tegenkomt…… Dus vooruit….
In de Dreef, thans de Kerklaan op de Groenendijk stonden vroeger de bewaarschool, de Maria meisjesschool met ook nog de V.G.L.O. (voortgezet lager onderwijs) . De V.G.L.O. werd gewoon huishoud- of naaischool genoemd. In het witte huis, dat tussen de kerk en de Mariaschool stond, woonden de zusters Franciscanessen. Het huis was de oude pastorie die in 1889 tot een zusterhuis werd omgedoopt. De zusters gaven les op de bewaarschool, de meisjesschool en op de huishoudschool. Ik herinner mij da’k een keer uit de bewaarschool werd gehaald om in de naaischool “de maat van mij te laten nemen” voor een windjak dat toen nogal in de mode was. U begrijpt dat mij dit nu niet meer zal overkomen Op de huishoudschool waren de zusters actief door er met een schuimspaan en een pollepel te zwaoien. Ze leerden er de meiskes ’n kieken braoien, ‘n taofel aon zetten, petetters schellen, g’haktballen draoien, ‘n soepken trekken, ’n stoofpotjen maoken, ‘n oender pluimen, ’n aai klutsten, ’n caramelpuddinkske en een maizenablomkôôlpapken te maoken. Ze leerden er ôôk t’andwerken, t’aôken, ’n patroon raderen, braijen, maôzen, sokken stoppen en ’n knop aon een schabbe te zetten. Ammaol andige dingen agge da kost as meisken. De huishoudschool werd ook met meer of minder tegenzin bezocht door meisjes afkomstig van Vogelwjèrde. “Da’s ammaol goed voor laoter” werd er bij gezeed. Een beetje smalend werd een huishoudschool ook wel de spinazie- academie genoemd. De meisjes zullen er toch ook wel eens gelachen hebben als er wat mis ging bij het koken of bakken vermoed ik. Ze leerden er trouwens nog veel meer van de nonnen las ik tijdjen geleën. De meiskes van Klôôster, Lamswjèrde en Veugelwjèrde werden óók voorbereid tot “Het Volle Leven” en hun toekomstige rol als huisvrouw, huishoudster of dienstbode. Affijn, lees het zelf allemaol maor is. Het jongste meisje dat de huishoudschool heeft bezocht zal nu een jaar of 65 zijn.
Uittreksel uit een Katholiek schoolboek voor de afdeling “Huishoudkunde voor meisjes’, uit de jaren vijftig..
Maak dat het eten klaar is
Maak de zaken op voorhand klaar, de avond voordien als het moet, zodat een heerlijke maaltijd hem opwacht als hij terug keert van zijn werk. Het is een vorm van duidelijk maken dat je aan hem hebt gedacht en je bezorgd bent over zijn noden. De meeste mannen hebben honger als ze thuis komen en het vooruitzicht op een stevige maaltijd (vooral als het hun lievelingskostje is) maakt deel uit van de noodzakelijke warme verwelkoming.
Wees op tijd klaar
Neem voor jezelf een kwartier rust voor hij thuis komt om te ontspannen.
Werk uw opmaak een beetje bij, doe een band in je haren en wees fris en bevallig. Hij heeft een zware dag achter de rug samen met mensen die hem overladen met werk en zorgen.
Wees dus opgewekt en een beetje interessanter dan laatstgenoemden. Zijn zware dagtaak moet opgevrolijkt worden en daar ligt ergens jouw taak dat het zo wordt.
Breng orde op zaken
Maak nog een laatste ronde door de voornaamste kamers van het huis juist voor je man thuis komt. Verzamel de schoolboeken, speelgoed, papieren enz. en neem nog vlug het stof af op de tafels.
Gedurende de koudste maanden van het jaar
Je moet een gezellig vuurtje aanmaken waarnaast hij zich kan koesteren en ontspannen. Uw man zal het gevoel krijgen van in een ordelijke en rustige haven te zijn aangekomen en dat maakt jou ook gelukkig. Voor zijn comfort zorgen bezorgt jou een enorme persoonlijke voldoening.
Breng het geluid op een minimaal niveau
Bij zijn aankomst zet je best al het geluid af van wasmachine of stofzuiger. Probeer de kinderen kalm te krijgen. Wees blij hem te zien. Verwelkom hem met een warme glimlach en toon de oprechtheid van uw wil om hem te bevallen.
Luister naar hem
Het zou kunnen dat je een dozijn belangrijke zaakjes aan hem wilt vertellen, maar daarvoor is zijn thuiskomst niet het geschikte moment. Laat hem eerst spreken, herinner je dat zijn onderwerpen belangrijker zijn dan de uwe.
Maak ongeveer dat het zijn avond wordt..
Maak nooit je beklag als hij laat thuis komt
Klaag nooit als hij laat thuis komt voor de maaltijd of zelfs als hij de hele nacht wegblijft. Bekijk het als kleinschalig in vergelijking met wat hij heeft moeten doorstaan gedurende de dag. Instaleer hem comfortabel. Vraag hem zich te ontspannen in de zetel of te gaan rusten in bed. Maak een warme of frisdrank klaar. Schud de kussens op en stel voor zijn schoenen uit te trekken. Spreek hem aan met een zachte, vredelievende en plezante stem. Stel hem geen vragen wat hij heeft gedaan en twijfel nooit aan zijn oordeel of zijn rechtschapenheid. Denk er aan dat hij de meester is in huis en uit deze functie zal hij steeds zijn wil uitoefenen met eerlijkheid en waarheid.
Wanneer hij klaar is met eten, ruim de tafel af en doe vlug de afwas.
Als je man vraagt om te helpen wijs zijn voorstel af want hij zou zich kunnen verplicht voelen om het steeds weer te doen en na een zware dagtaak heeft hij geen nood aan extra werk. Zet hem aan om zich aan zijn favoriete bezigheden te wijden. Toon je interesse hiervoor zonder hem het gevoel te geven dat je op gelijke voet komt op zijn gebied. Als je zelf kleine bezigheden hebt, doe ze zonder praten en storen, want zijn interesse punten zijn meestal belangrijker dan die van de vrouw. Breng het huis in orde zodat het klaar is voor de volgende morgen. Denk er aan eventueel een ontbijt op voorhand klaar te maken.
Het ontbijt van je man is uiterst belangrijk als hij op een positieve manier zijn zware dagtaak moet aanvatten. Eenmaal dat jullie in de slaapkamer zijn aangekomen maak je je klaar om zo vlug mogelijk in bed te komen.
Niettegenstaande de vrouwelijke hygiëne.
Het mag niet de bedoeling zijn dat uw man de rij moet doen om in de badkamer te komen, zoals hij moet doen om zijn trein te halen. Dit speelt een grote rol.
Zorg er echter wel voor dat je het beste voorkomen hebt als je gaat slapen. Tracht een voorkomen te hebben dat innemend is zonder uitdagend te zijn.
Als je een nachtcrème moet aanbrengen of krulspelden, wacht tot hij slaapt want het zou hem kunnen ergeren bij het zien van een dergelijk schouwspel net voor hij slaapt.
Wat de intieme relaties betreft met je man
Het is heel belangrijk je te herinneren wat jullie elkaar beloofden bij het huwelijk en voornamelijk de belofte van gehoorzaamheid. Als hij van oordeel is onmiddellijk te willen slapen dan zal het zo zijn. Te allen tijde word je geleid door de wil van je man en oefen je op geen enkel moment druk op hem uit om hem tot een intieme relatie te stimuleren.
Als je man voorstelt te paren
Aanvaardt met nederigheid maar houdt steeds in het achterhoofd dat het plezier aan de man is besteed en veel belangrijker is dan dat van een vrouw.
Als hij zijn orgasme bereikt is een beetje gekreun van jou kant niet misplaatst, integendeel het zal hem overtuigen dat jij er ook plezier aan hebt beleefd.
Als je man minder normale handelingen voorstelt
Gedraag je gehoorzamend en lijdzaam maar geef je eventueel ongenoegen aan door een stilzwijgen. Het is waarschijnlijk dat je man onmiddellijk zal inslapen.
Breng je kledij weer in orde, breng je schoonheidsproducten aan alsook je haarverzorging.
Nu mag je de wekker zetten
Om zeker even voor je man op te zijn in de morgen. Zo kan je voor hem een kopje thee maken tegen dat hij wakker wordt.
Nou, dat is allemaal duidelijke taal want er staat volgens mij geen woord Frans bij. De meises zullen het dan ook wel goed ebben begrepen. Ze waren al op een leeftijd gekomen waarvan geacht werd dat ze tot “de jaren des verstands” waren gekomen.
As’t zo wijd was das’se was getrouwd en haar wederhelft in “de kuip”moest, werd er met grote liefde en vanzelfsprekendheid ook een handdoek, een stuksken zeep, een stelleken ondergoed, een paar sokken, en ‘n schônen zakdoek klaargeleed. Er werd ook tegen ‘m gezeed welke broek hij moest aantrekken en welke stropdas het beste paste bij zijn overhemd. Bij de wekelijkse boodschappen werd er voor ‘m een paksken shag of sigaretten meegebrocht. Ook werd zijn boterhamtrommel iedere dag klaargemaakt om mee te nemen naar zijn werk met daarbij een thermoskan gevuld met koffie of thee. Als hij een nieuwe jas, broek of een paar schoenen nodig had, dan werden die voor ‘m in de winkel gehaald en thuis “op zicht” in de woonkeuken of in de kamer gepast. Ze regelde ook nog de boekhouding door een bank of giro- overschrijvingskaart in te vullen als er iets betaald moest worden. Er werd dan gelijk geld meegebracht van de bank of het postkantoor om “um z’n pree” te kunnen geven voor ’n pintje bij de schietink en d’inkevink van z’n doffers en witpennen..
Halverwege de jaren zestig begosten de Dolle Mina’s ineens te sputteren tegen die regelink. Ze waren nie content meer om allenig maor t’uisouwen te doen. Ze wilden zelf geld verdienen en ulderen eigen baôs gaôn spelen. Er was niks tegen te beginnen en von’da ôôk elemaôl maor niks. En toen’ta dus ammaôl deurging is er nogal wa manvolk gewist die elemaôl van de pad geraôkten. Want as die van ’t werk thuis kwaomen waoren die allenig maor gewend om zelf‘n kouw bierken uit de kelder of de koelkast t’aôlen. Nee, die veranderink was geen verbeterink. T’aôi van mij altijd meugen blijven zo’ at was.
Maar die huishoudschool op Groenendijk van toen was toch al wel een hele vooruitgang vergeleken met de tijd van mijn Brabantse overgrootouders. Die kinderen mochten toen niet teveel leren en werden opzettelijk dom gehouden. De meisjes kregen handwerkles want dat was specifiek geschikt voor het vrouwelijk karakter en bovendien “handig voor later”. Ze mochten vooral geen dingen leren boven hun stand, want dat leidde alleen maar tot “ontevredenheid, trots en verwaandheid” “NIHIL OBSTAT” stond er in het Latijn in hun schoolboekjes, een bisschoppelijke goedkeuring. Dit betekent letterlijk: “niets staat in de weg”. Geen bezwaar dus. Het leren lezen was wel een belangrijk vak omdat leerlingen uit de bijbel moesten kunnen lezen. Daarbij was een beetje schrijven en rekenen voor jongens en meisjes ook wel handig voor later op de fabriek….
Sint Franciscus Xaveriusklooster, Groenendijk B 142. De foto is gemaakt vóór 1931, toen het pand werd opgeknapt. Op 1 januari 1889 vestigden de Franciscaner zusters van Etten zich in de oude pastorie. Vanaf die tijd heette het Sint Franciscus Xaveriusklooster. In 1947 werd het huis eigendom van de congregatie. De activiteiten van de zusters waren het onderwijs, het meisjespatronaat en de zorg voor de kleuterschool in Hengstdijk. Nadat de zusters in 1961/1962 waren vertrokken, werd nog een aantal jaren zorg gedragen voor de scholen vanuit het klooster te Lamswaarde. Een van de zusters is 23 jaar lang van Lamswaarde naar Hengstdijk gefietst om er les te geven………
Dreef Groenendijk. Tegen de zijgevels van de kerk waren het “dooienhuiske” en de pastorie aangebouwd. In 1889 werd de pastorie het klooster voor de zusters. ( zie foto hierboven). Naast het witte klooster, de Maria meisjesschool, met in de voorgevel een nis met Mariabeeld, het schoolplein en het portiek. Rechts naast de school een smalle gang waardoor de bewaarschool, ook met een schoolplein en een portiek te bereiken was.
Met dank aan de Franciscanessen van Etten, zr. Victima de Klijn.
Ad Franken, februari 2016.