Wapen van Hontenisse van 1817 – 1970
Wapen van Hontenisse na 1970
Vlag van Hontenisse
Hontenisse is een voormalige gemeente in Zeeuws-Vlaanderen in de Nederlandse provincie Zeeland die na een gemeentelijke herindeling op 1 januari 2003 is opgegaan in de gemeente Hulst. Hontenisse had ruim 8000 inwoners; de gemeente had een oppervlakte van 115,78 km² (69 inw./km²)
De gemeente werd gesticht in 1817 en werd in 1970 samengevoegd met de gemeente Vogelwaarde. De naam Hontenisse verwijst naar een uitstekende landtong (nisse) in de Honte, een andere naam voor de Westerschelde, en is afkomstig van een in 1508 verdronken dorp met deze naam. Centrumplaats in de voormalige gemeente was Kloosterzande, waar ook het gemeentehuis stond. Andere kernen waren onder andere Ossenise, Vogelwaarde, Hengstdijk, Terhole en Lamswaarde. Vissersschepen gelegen in de haven van Walsoorden voeren als lettercode nog steeds HON.
Wapen en vlag
Het wapen van Hontenisse bestond tot de herindeling in 1970 uit links in azuur (blauw) een omgewende Agnus Dei van zilver op een losse grond van sinopel (groen), het wapen van Lamswaarde. Aan de rechterzijde in zilver een omziende hond van goud, klimmend tegen een boom van sinopel met appels van keel (rood), staande in een pot van sinopel met drie banden van sabel (zwart), alles op een losse grond van sinopel. Het werd bevestigd als gemeentewapen op 31 juli 1817.
Na de herindeling van 1970 kreeg Hontenisse een nieuw wapen dat bevestigd werd op 2 september 1970. Het bestaat uit linksboven in goud een monink in natuurlijke kleur, gekleed in een pij van zilver, die een spade voor zich uit draagt. Dit is een verwijzing naar het werk dat abdijen in het gebied hebben verricht. Hieronder in goud een omgewende kievit van sabel, afkomstig uit het wapen van Vogelwaarde . Rechts staan in sabel drie gebogen schuinbalken van zilver, een herinnering aan de overstromingen die de streek heeft gekend. Het hartschild is van azuur met een boom van goud, met drie appels van keel, geplaatst in een tobbe van keel met twee banden van goud, als verwijzing naar het kroondomein in de gemeente. Het schild is gedekt met een gouden kroon met drie bladeren en twee parels [ 1 ]
De vlag van Hontenisse is blauw en aan de boven- en onderzijde gezoomd met twee banen in oranje en wit, met een oranje driehoek van de broeking – tot de vluchtzijde , omzoomd met een zwart-witte baan. De driehoek verbeeldt de ligging van Hontenisse op een landtong in de Westerschelde, waarbij de zwart-witte baan een dijk voorstelt. De oranje kleur wijst op de belangrijke positie van een groot aantal kroondomeinen in de gemeente. De vlag is vastgesteld bij raadsbesluit op 6 oktober 1971.
[ 2 ]
Hontenisse, Oud (hotenes, Hontenesse)
Uit Wiki Zeeuwse Bibliotheek
Ga naar:navigatie, zoeken
Hontenisse, Oud (hotenes, Hontenesse)
Verdronken dorp en parochie in Oost Zeeuws-Vlaanderen. De naam bleef voortbestaan in die van de in 1970 gevormde gemeente Hontenisse, nu gemeente Hulst. De oorspronkelijke betekenis is vooruitspringende hoek land (‘nesse’, landneus) in de Honte (Schelde).
Geschiedenis
Hontenisse wordt reeds in 1183 als Guntenesse vermeld en als parochie in 1233. Ze is voortgekomen uit het ontginningswerk dat cisterciënzer monniken van de abdij Ter Duinen er hebben verricht. Deze monniken verbleven in de uithof Ter Zande Kloosterzande. De parochie Hontenisse was toegewezen aan het kapittel van Oud-Munster (St.-Salvator) te Utrecht, maar ging in 1257 over in het bezit van het kapittel van de O.L.V.-kerk te Kortrijk. Het patronaatsrecht was in handen van de heren van Maelstede en later, door vererving, aan het huis Ghistele en de heren van Heule. Bij de haardstedentelling van 1469 registreerde men voor Hontenisse het aanzienlijke aantal van 416 haardsteden.
In 1457 is in Hontenisse een nieuwe, grote kerk gebouwd die de H. Maagd en St.-Martinus als patroonheilige had. Door overstromingen in 1508, 1509 en 1511 was het lot van deze kerk snel bezegeld en moest zij worden afgebroken. De locatie, buitendijks op de slikken vóór de hoek van de Wilhelmuspolder en de Kruispolder was nog lang bekend als ‘het kerkhof’, aangezien er veel beenderen werden aangetroffen. In de twintigste eeuw waren fundamentresten en overige bouwrestanten bij zeer laag water nog goed te zien. In dit buitendijkse gebied is ook een groot aantal vondsten van Oud-Hontenisse afkomstig.
In 1520 moest men dus weer overgaan tot de bouw van een nieuwe kerk, op een terrein dat was afgestaan door de abdij van Ter Duinen in de Noorddijkpolder. Deze plaats werd voortaan aangeduid als Nieuw Hotenes. Deze kerk werd vermoedelijk kort na 1572 door de Watergeuzen verwoest. De parochie moest van die tijd af genoegen nemen met de kapel van het cisterciënzerhof Ter Zande. Na de verovering van Hulst in 1645 kwam genoemde kapel in het bezit van de gereformeerden. Zie voorts Kloosterzande en Groenendijk.
AUTEUR
J.A. Trimpe Burger; herz. Jan J.B. Kuipers (2014)
LITERATUUR
Amedeus Fruytier, S.O. Cist., Uit het rijke verleden van Hontenisse, haar Hof te Zande en omliggende plaatsen. Naar zijn onderzoekingen gedurende de jaren 1906-1922 (Bornem/Hontenisse, 1950) [1] M.K. Elisabeth Gottschalk, De Vier Ambachten en het Land van Saaftinge in de Middeleeuwen: een historisch-geografisch onderzoek betreffende Oost-Zeeuws-Vlaanderen (Assen 1984). [2] Jan J.B. Kuipers (red.), Sluimerend in slik. Verdronken dorpen en verdronken land in zuidwest Nederland (Middelburg/Vlisingen 2004) o.a. 48-49 nr. 77. [3]
AFBEELDING
Gemeente Hontenisse, na de gemeentelijke herindeling op 1 april 1970. Detailopname van de nis van het graf van Joos van Ghistele. Koetshuis van het voormalige Hof te Zande, met links de nis van het graf van Joos van Ghistele
Tekst uit de Encyclopedie van Zeeland 1982-1984
Verdronken dorp en parochie in Oost Zeeuws-Vlaanderen. De naam is blijven voortbestaan in die van de huidige gemeente Hontenisse; de oorspronkelijke betekenis is vooruitspringende hoek land (nesse landneus’) in de Honte (Schelde).
Geschiedenis: Hontenisse wordt reeds in 1183 als Guntenesse vermeld en als parochie in 1233. Ze is voortgekomen uit het ontginningswerk dat cisterciënzer monniken van de abdij Ter Duinen er hebben verricht. Deze monniken verbleven in de uithof Ter Zande Kloosterzande). De parochie Hontenisse was toegewezen aan het kapittel van Oud-Munster (St.-Salvator) te Utrecht, maar ging in 1257 over in het bezit van het kapittel van de O.L.V.-kerk te Kortrijk. Het patronaatsrecht was in handen van de heren van Maelstede en later, door vererving, behoorde het aan het huis Ghistele en de heren van Heule. In 1457 is in Hontenisse een nieuwe kerk gebouwd die St.-Martinus als patroonheilige had. Door overstromingen in 1508, 1509 en 1511 was het lot van deze kerk snel bezegeld en in 1520 moest men alweer overgaan tot de bouw van een nieuwe kerk, nu op een terrein dat was afgestaan door de abdij van Ter Duinen, in de zuidwesthoek van de toenmalige Noordpolder. Deze plaats werd voortaan aangeduid als Nieuw Hotenes. De kerk werd vermoedelijk kort na 1572 door de watergeuzen verwoest. De parochie moest van die tijd af genoegen nemen met de kapel van het cisterciënzerhof Ter Zande. Na de verovering van Hulst in 1645 kwam genoemde kapel in het bezit van de Gereformeerde gemeente. Thans staat zij ten dienste van de
Ned. Herv. gemeente. Zie voorts Kloosterzande en Groenendijk.
V.V. Hontenisse is een voetbalclub uit Kloosterzande (Zeeuws-Vlaanderen) en is opgericht op 1 november 1927. Het eerste elftal komt in het seizoen 2013-2014 uit in de 3de Klasse A van het zondag voetbal.
Hontenisse telt 6 heren senioren elftallen, 1 dames senioren elftal, 4 junioren teams en 7 pupillen teams.
Hontenisse speelt zijn thuiswedstrijden op sportpark ’t Prinsebos te Kloosterzande.
T C Hontenisse
ZeeuwsVlaams volkslied
Het Zeeuws-Vlaams volkslied is geschreven in 1917 door ds. J.N. Pattist en J. Vreeken. De muziek is van A. Lijssen.
Het lied is net als het Zeeuws volkslied een reactie op de Belgische annexatieplannen naar aanleiding van de eerste wereldoorlog. Nederland was daarin neutraal gebleven, maar de Belgen vonden dat Nederland zich door die neutraliteit pro-Duits had opgesteld en eisten daarom Zeeuws-Vlaanderen en Limburg op. In Zeeland werd fel op de Belgische eisen gereageerd. In Zeeuws-Vlaanderen werd eenstrijdlied geschreven dat de band tussen het ‘landje’ en Nederland benadrukte. Later groeide het lied uit tot het Zeeuws-Vlaams volkslied.
tekst
Waar eens ’t gekrijs der meeuwen
Verstierf aan ’t eenzaam strand,
Daar schiepen zich de Zeeuwen
Uit schor en slik hun land;
En kwam de stormwind woeden,
Hen dreigend met verderf,
Dan keerden zij de vloeden
Van ’t pas gewonnen erf.
Refrein:
Van d’Ee tot Hontenisse
Van Hulst tot aan Cadzand
Dat is ons eigen landje,
Maar deel van Nederland.
Waar eens de zeeën braken,
Met donderend gedruis
Daar glimmen nu de daken,
En lispelt bladgesuis.
Daar trekt de ploeg de voren,
Daar klinkt de zicht in ’t graan.
Daar ziet men ’t Zeeuwse koren,
Het allerschoonste staan.
Daar klappen rappe tongen,
De ganse lieve dag.
Daar klinkt uit frisse longen,
Gejok en gulle lach.
Daar klinkt de echte landstaal,
Geleerd uit moeders mond.
Eenvoudig, zonder omhaal,
Goed Zeeuws en dus goed rond.
Daar werd de oude zede,
Getrouwelijk bewaard.
En ’t huis in dorp en steden,
Bleef zuiver Zeeuws van aard.
Daar leeft men zo eendrachtig,
En vrij van droef krakeel.
Daar dankt men Go almachtig,
Voor ’t toegemeten deel.
De worstelstrijd met Spanje,
Bracht ons het hoogste goed,
De vrijheid door Oranje,
Betaald met hartebloed.
Dat goed gaat nooit verloren,
De Nederlandse vlag,
Zal wapp’ren van de toren,
Tot op de jongste dag.
Plaquette Poolsplein Kloosterzande
Op deze plaquette komt de naam Hontenisse voor.
Bij de herindeling in januari 2003 is Hontenisse opgegaan in de gemeente Hulst, Kloosterzande was het bestuurlijk centrum van de gemeente Hontenisse waar ook het gemeentehuis stond.
De plaquette is om deze reden in Kloosterzande te vinden op de gevel van een huis tegenover de molen van Kloosterzande.
De te lezen tekst op de plaquette:
Poolsplein
Op 20 september 1944 werd
de gemeente Hontenisse
door Poolse troepen
behorende tot het eerste
Canadese leger bevrijd
de Polen kwamen via dit plein
de gemeente binnen
Gebruikte bron(nen)
- Tekst: Mia van den Berg
- Foto’s: Mia van den Berg
Geboren
- Petrus II de Foro, van 1418 tot 1442 abt van de Abdij Onze-Lieve-Vrouw Ten Duinen
- Constant van Waterschoot(5 augustus 1940), PPR-politicus
Zie ook