De polders van Hontenisse en Ossenisse

De polders van Hontenisse en Ossenisse 2018-11-27T21:46:54+01:00

De Polders van Hontenisse en Ossenisse vormen één van de oudste poldercomplexen van Oost-Zeeuws-Vlaanderen.

Reeds in 1183 werden de schorren in dit gebied door Graaf Filips I van Vlaanderen aan de Sint-Pietersabdij te Gent. Deze monniken gingen niet tot bedijking over, waarop Graaf Boudewijn IX hetzelfde gebied in 1196 schonk aan de Abdij Ten Duinen. Sinds die tijd vonden hier bedijkingen plaats. De monniken stichtten een uithof, Hof te Zande genaamd, waarbij later Kloosterzande ontstond. In 1210 stichtten zij een tweede uithof, Noordhof genaamd, nabij het huidige Walsoorden.

Tot het complex behoren de volgende polders:

  • Zandpolder

De Zandpolder is een polder in het complex Polders van Hontenisse en Ossenisse.

De Zandpolder is de oudste polder in dit complex. Ze bestaat sinds 1170 en meet 259 ha. Ze werd ingedijkt door de monniken van de Abdij Ten Duinen, die in deze polder een uithof, Hof te Zande, stichtten. Ten noorden daarvan ontstond het dorp Kloosterzande en op de westelijke dijk groeide, vanaf 1692, Groenendijk

  • Mariapolder

De Mariapolder is een polder die zich bevindt ten noorden van Kloosterzande. Ze behoort tot het complex: Polders van Hontenisse en Ossenisse.                            De polder werd ingedijkt door de monniken van de Abdij Ten Duinen, omstreeks 1170. De  polder meet 237 ha en is genoemd naar de Heilige Maria.Op 12 maart 1906 liep deze polder  nog schade op ten gevolge van een dijkdoorbraak in de naburige Wilhelmuspolder.

  • Noordhofpolder

De Noordhofpolder is een polder ten noorden van Kloosterzande, behorende tot de Polders van Hontenisse en Ossenisse.Omstreeks 1200 aangelegd als Besloten Noortpolder, werd ze later Noordhofpolder genoemd, naar een uithof dat de monniken van de Abdij Ten Duinen hier oprichtten, naast het reeds bestaande Hof te Zande. Nog steeds bestaat er een boerderij van die naam.Midden in deze polder bevindt zich de buurtschap Noordstraat. Het deel van de polder ten westen van Noordstraat wordt wel aangeduid als Klein Lammersvelde in het zuiden, en Groot Lammersvelde in het noorden. De polder heeft een oppervlakte van 223 ha.De polder werd getroffen door de dijkdoorbraak in de Wilhelmuspolder, op 12 maart 1906.

  •  Kievitpolder

De Kievitpolder is een kleine polder die zich bevindt ten westen van de Perkpolder. Ze maakt deel uit van de Polders van Hontenisse en Ossenisse.De polder, omstreeks 1200 aangelegd door de monniken van de Abdij Ten Duinen, meet 24 ha en stond vanouds bekend als de Keynes- of Keyvitpolder.De Kievitpolder is over een lengte van ongeveer 200 meter zeewerend en de dijk is gevoelig voor dijkval wegens de nabijheid van de Schaar van Ossenisse, een geul in de Westerschelde. Om dit tegen te gaan werden enkelestrekdammen aangelegd, waaronder de Krabbendam in 1841.In de Kievitpolder bevindt zich de buurtschap Kreverhille.

  • Molenpolder

De Molenpolder is een kleine polder in het uiterste noorden van Oost-Zeeuws-Vlaanderen, behorende tot de Polders van Hontenisse en Ossenisse.De polder werd omstreeks 1200 aangelegd door de monniken van de Abdij Ten Duinen. Tezelfder tijd werd door hen de Nieu Hoes- of Nieuhofpolder aangelegd. Deze werd in 1591 echter door het water verzwolgen en nimmer herdijkt. In 1632 verdween eveneens een deel van de Molenpolder in de Westerschelde. Het nog bestaande deel is 52 ha groot.Blijkbaar was de noordgrens van het in te polderen gebied hiermee bereikt.De Molenpolder heeft een zeewerende dijk van bijna 1 km lengte. In de polder ligt enkele bebouwing in de vorm van de buurtschap Molenhoek.

  • Burghpolder

De Burghpolder is een polder ten westen van Kloosterzande, behorende tot de Polders van Hontenisse en Ossenisse.De polder werd omstreeks 1210 bedijkt als Zoutelantpolder door de monniken van de Abdij Ten Duinen, overstroomde echter bij de inundaties van 1585 en werd in 1610 herdijkt. Toen kreeg ze de naam: Burg- en Zoutelandspolder, later werd dit: Burghpolder.De polder is 225 ha groot.

  • Zoutepolder

De Zoutepolder is een polder ten zuidwesten van Kloosterzande, behorende tot de Polders van Hontenisse en Ossenisse.De polder werd reeds vóór 1200 ingedijkt door de monniken van de Abdij Ten Duinen. Ze meet 229 ha.Vroeger werd de polder -van west naar oost- onderverdeeld in De Kleyne Keune, De Middel Keune en De Swarte Keune.

  • Nijspolder

De Nijspolder is een polder die zich bevindt ten noorden van Ossenisse.De Nijspolder is ontstaan door een herdijking van de Denyspolder, welke omstreeks 1200 werd aangelegd door de monniken van de Abdij Ten Duinen, maar die bij de inundatie van 1585 verloren is gegaan.De herdijking vond plaats in 1610. Kort na 1800 verdween 68 ha in zee. In 1962 werd hiervan -in het uiterste noorden van de polder- nog 24 ha herdijkt. Tijdens de Watersnood van 1953 overstroomde de polder. Tegenwoordig heeft de Nijspolder een oppervlakte van 274 ha.De Nijspolder heeft een zeewerende dijk over ongeveer 1 km. In de polder ligt het dorp Ossenisse, alsmede de buurtschap Knuitershoek.

  • Hooglandpolder

De Hooglandpolder is een polder ten zuiden van Ossenisse.Aanvankelijk lag hier de Nieulantpolder, welke omstreeks 1200 was ingedijkt door de monniken van de Abdij Ten Duinen. Deze overstroomde bij de indundatie van 1585 en werd herdijkt in 1610. Ten gevolge van dewatersnoodramp overstroomde de polder op 7 maart 1953.De polder is 442 ha groot. In het uiterste noorden van de polder ligt de buurtschap Zeedorp. Daar ligt ook enkele honderden meters zeewerende dijk.

  • Ser-Arendspolder

De Ser-Arendspolder is een polder ten zuidwesten van Ossenisse, die behoort tot de Polders van Hontenisse en Ossenisse.Vanouds lag hier de Kerckepolder, iets na 1200 gewonnen door de monniken van de Abdij Ten Duinen. In 1530 kwam de polder onder water te staan om in 1710 te worden herdijkt.Onmiddellijk ten westen van deze langgerekte polder stroomde het Hellegat. Omstreeks 1765 werden twee inlagen ingericht, die door dijkval verloren gingen, waarmee 20 ha van de polder verdween. Een langgerekte polder van 49 ha bleef over. Op 10 april 1953 raakte deze polder tijdelijk overstroomd, als nasleep van de Watersnood van 1953.De polder heeft een zeewerende dijk van meer dan 2 km. In 1850 kwam een uitwateringskanaal met spuisluis gereed nabij Kampen, en in 1967 kwam het Gemaal Campen gereed.Tegenwoordig liggen vóór de kust de Platen van Hulst, waarachter het Gat van Ossenisse is te vinden, een vaargeul in de Westerschelde.

  • Groote Hengstdijkpolder

De Groote Hengstdijkpolder is een middeleeuwse polder waarin zich Hengstdijk bevindt. De polder behoort tot de Polders van Hontenisse en Ossenisse.Mogelijk bestond de polder al vóór 1161, het jaar waarin hij voor het eerst werd vermeld. Ze is 424 ha groot.In deze polder ligt het natuurgebied De Grote Putting, waar de oorspronkelijke perceelsindeling van de polder nog aanwezig is. Ook vindt men, in het westen van de polder, kreekrestant De Guil, een zijtak van de Oude Haven.Naast het dorp Hengstdijk vindt men in het noordoosten van de polder nog de buurtschap Tasdijk.

  • Kleine Hengstdijkpolder

De Kleine Hengstdijkpolder is een polder ten noordwesten van Hengstdijk. Ze behoort tot de Polders van Hontenisse en Ossenisse.Het is een middeleeuwse polder, die iets vóór 1200 zal zijn aangelegd door de monniken van de Abdij Ten Duinen.De polder is 103 ha groot. In de polder ligt de buurtschap Oude Stoof.

  • Rummersdijkpolder

De Rummersdijkpolder is een polder ten noordwesten van Hengstdijk, behorend tot de Polders van Hontenisse en Ossenisse.Reeds vóór 1200 werd deze polder ingedijkt door de monniken van de Abdij Ten Duinen. De polder meet 114 ha en ligt ten noorden en oosten van de Oude Haven, de vroegere Saxvliet die ooit toegang bood tot de haven van Hulsten nu een uitwateringskanaal is.In de polder bevindt zich de buurtschap Kampen.Op 7 maart 1953 is deze polder nog overstroomd tijdens de Watersnood van 1953 ten gevolge van het overlopen van het uitwateringskanaal. De polder kent echter geen zeewerende dijken.

  • Schaperspolder

De Schaperspolder is een kleine polder tussen Kloosterzande en Kuitaart, welke behoort tot de Polders van Hontenisse en Ossenisse.Reeds vóór 1200 werd deze polder ingedijkt door de monniken van de Abdij Ten Duinen. De polder is 71 ha groot.In deze polder ligt het Schaperswiel, een nog geheel intact zijnd wiel.

  • Perkpolder

De buurtschap is vernoemd naar de polder waarin ze is gelegen. Deze polder werd ingedijkt omstreeks 1210, en heette oorspronkelijk Besloten Noorthofpolder, later werd dit Paerkpolder of Perkpolder. Deze polder, die 166 ha oppervlakte heeft, kent een tweetal kilometer zeewering. Door de nabijheid van de Schaar van Ossenisse, een diepe geul in de Westerschelde, was de kust gevoelig voor dijkval. In 1841 werd daarom voor de kust een strekdam van 1 km lengte aangelegd, waarvan de helft snel verloren ging. De resterende dam van 500m staat bekend als de Scharrendam. Tussen 1865 en 1873 werden tussen de Scharrendam en de veerhaven nog een zevental kleinere strekdammen aangelegd.

Momenteel worden er plannen ontwikkeld voor een ruimtelijke herinrichting van het gebied. De gemeente wil in Perkpolder toeristische voorzieningen
als een jachthaven, een golfbaan, een hotel en recreatiewoningen faciliteren en de buiten- en binnendijkse natuurwaarden versterken.

  • Noorddijkpolder

De Noorddijkpolder is een polder ten noordoosten van Kloosterzande, waarin zich het dorp Walsoorden bevindt.Waarschijnlijk heeft deze polder ooit een grotere omvang gehad en werd ze begin 13e eeuw door de monniken van de Abdij Ten Duinen bedijkt. Ze werd echter, waarschijnlijk kort na 1575, geïnundeerd en in 1622 in kleinere omvang herdijkt. De huidige oppervlakte bedraagt 67 ha.Het is een langgerekte polder waarvan de oostelijke dijk over een lengte van 1,5 km een zeewerende functie heeft.

  • Het Oude Hoofd is een strekdam van 350 meter lang in het uiterste noorden van deze polder. Waarschijnlijk is deze gebouwd op initiatief van Antoon Wydoit, abt van de Abdij Onze-Lieve-Vrouw Ten Duinen te Koksijde en bestuurder van Hof te Zande. In 1574 roemde men de dam als een hoofd zeer gemakkelijk om te landen voor alle boten, en men sprak later wel over één der merkwaardigste waterbouwkundige werken van Zeeland. Vermoedelijk was de basis van de dam het restant van een oudere dijk. Toen later, onder de Prinsen van Oranje, nog enkele andere hoofden werden aangelegd, sprak men van het Oude Hoofd.Uiteindelijk bleek het Oude Hoofd een gevaarlijk obstakel voor de scheepvaart naar Antwerpen, wat reeds in 1912 een punt voor de Belgische regering bleek te zijn. Acht schepen zijn tussen 1920 en 1940 gezonken in de buurt van het Oude Hoofd. In 1966-1967 werd het Oude Hoofd daarom met 160 meter ingekort .

Kruispolder

De Kruispolder is een polder ten oosten van het Nederlands dorp Kloosterzande, behorende tot de Polders van Hontenisse en Ossenisse.Oorspronkelijk lag hier de Oude Polder van Hontenisse, ingedijkt in het begin van de 13e eeuw door de monniken van de Abdij Ten Duinen. Tussen 1508 en 1511 verdween deze echter in de golven, en de polder werd -vanwege de hoge daaraan verbonden kosten- niet herdijkt. Zo ontstonden de Schorren van Oud-Hontenisse. Volgens het toen geldende dijkrecht kwam het gebied toen aan de Graaf van Vlaanderen. Eind 1610 werd een verdrag gesloten waarbij de Aartshertogen de indijking zouden bewerkstelligen en de Abdij niettemin 150 gemet van het nieuwe land zouden krijgen.Drie hovelingen, Nicolaas de Montmorencey, Veuchenscheur de Dirchhouckendorff en Antoine Suarez de Arguello verkregen de opdracht, alsmede een deel van de polder. Eind 1612 kwam het werk gereed. De polder is 746 ha groot. Ze heeft een zeewerende dijk van 3700 meter.De Kruispolder liep op 14 februari 1953 tijdelijk onder water, vanwege de Watersnood van 1953.In de polder liggen de buurtschappen Kruisdorp, Kruispolderhaven, Baalhoek en Duivenhoek.

  • Wilhelmuspolder

De Wilhelmuspolder is een polder ten zuiden van Walsoorden, behorende tot de Polders van Hontenisse en Ossenisse.De polder is een herdijking van een restant van de Schorren van Oud-Hontenisse, waaruit in 1612 reeds de Kruispolder ontstond. Deze herdijking vond plaats in 1644 en leverde een polder op van 78 ha.De polder kent ongeveer 1700 m zeewerende dijk en is geheel Rijksbezit. Op 12 maart 1906 kende de polder een dijkdoorbraak. Een dag later brak ook de binnendijk door, waardoor eveneens de naastliggende polders (Zandpolder, Mariapolder en Noordhofpolder) overstroomden.

In dit complex liggen de volgende dorpen: Kloosterzande, Walsoorden, Ossenisse en Hengstdijk.